In de wereld van persoonlijke ontwikkeling zijn er talloze modellen en methoden, maar het Sociaal Panorama model, ontwikkeld door Lucas Derks, onderscheidt zich door zijn unieke benadering van onbewust sociaal gedrag. Dit model biedt inzicht in hoe onze innerlijke representatie van relaties ons gedrag beïnvloedt en, nog belangrijker, hoe we deze kunnen veranderen.
Wat is het Sociaal Panorama?
Het Sociaal Panorama is een model dat inzicht creëert in ons onbewuste sociale gedrag. Het is gebaseerd op het idee dat we in onze mentale ruimte mensen op specifieke locaties plaatsen. Deze posities – dichtbij of ver weg, groot of klein, boven of onder ons – bepalen onze gevoelens en gedrag ten opzichte van deze personen. Bijvoorbeeld: een leidinggevende die autoritair overkomt, staat in ons mentale beeld vaak groot en dichtbij, waardoor we ons mogelijk geïntimideerd voelen.
Anders dan traditionele therapie
Een opvallend verschil met traditionele psychotherapie is dat het Sociaal Panorama niet gericht is op het vertellen van verhalen of het categoriseren van problemen. Daniël de Zeeuw, een fervent voorstander van deze methodiek, noemt het “geheime therapie” omdat je niet over je probleem hoeft te praten. In plaats daarvan word je uitgenodigd om je eigen binnenwereld te verkennen en de locaties van belangrijke personen in je mentale ruimte te identificeren.
“Vanuit NLP en het Sociaal Panorama geloven wij in werken met de cliënt op basis van deze innerlijke wereld aan beelden en gevoelens. Woorden zijn vaak ontoereikend,” aldus Daniël. De methode gaat ervan uit dat iedereen alle hulpbronnen heeft die nodig zijn, maar dat sommigen er nog geen toegang tot hebben.
De kracht van interventies
De interventies binnen het Sociaal Panorama zijn verrassend eenvoudig maar krachtig. Door de positie van een problematisch persoon in je mentale ruimte te veranderen – bijvoorbeeld door deze kleiner te maken of verder weg te plaatsen – kan je relatie tot die persoon significant veranderen.
Soms zijn complexere interventies nodig, zoals het werken met de tijdlijn van een persoon. Hierbij kun je teruggaan naar het moment waarop iemand nog een kind was, of zelfs voor de geboorte (preconceptie), en hulpbronnen ’toevoegen’ die de persoon nodig had. Dit klinkt wellicht vreemd, maar het effect is vaak verbluffend: door een ander perspectief te creëren, verandert je eigen houding en daarmee de dynamiek van de relatie.
Toepassingen in het dagelijks leven
Het Sociaal Panorama kan worden toegepast op alle soorten relaties – van intieme partners tot collega’s, van vrienden tot familieleden. Het model helpt bij het begrijpen van waarom bepaalde interacties moeizaam verlopen, zoals met een leidinggevende die geen ‘nee’ kan zeggen of een ex-partner die nog steeds sterke emoties oproept.
Een belangrijk inzicht is dat onze reacties op huidige relaties vaak beïnvloed worden door eerdere ervaringen. Het kan zijn dat je reactie op een manager niks te maken heeft met die manager, maar met een vader of oom van vroeger. Door deze verbanden te herkennen en de onderliggende patronen te veranderen, kunnen we effectiever communiceren.
Een uitnodiging tot verandering
Het Sociaal Panorama nodigt ons uit om anders naar onszelf en onze relaties te kijken. In plaats van vast te houden aan het verhaal dat we onszelf vertellen, worden we aangemoedigd om de ervaring zelf te onderzoeken en te veranderen. Het resultaat is vaak een lichter gevoel en een nieuw perspectief op relaties die voorheen problematisch waren.
De hulpbronnen die je aan anderen geeft, komen meer tot leven in jezelf. Uiteindelijk gaat het om het opwekken van de hulpbronnen die in jou aanwezig zijn.
Met Com-Passie,
Chungmei
Lees ook:
Over de training: het Sociaal Panorama
Documentaire Navigating Social Oceans: The Social Panorama Model
Wat is het Sociaal Panorama?
