Recent had ik een bijzonder gesprek met Joey, auteur van het boek ‘Weg met mannelijkheid’ dat in juli 2024 uitkwam. Wat begon als een discussie over de Netflix-serie ‘Haantjes’ groeide uit tot een diepgaand verhaal over het loslaten van toxische verwachtingen en het opnieuw vormgeven van wat het betekent om man te zijn.
Wanneer series de plank misslaan
Joey en ik spraken eerst over de manier waarop populaire series over mannelijkheid vaak nog in oude patronen blijven hangen. “Wat me opviel in Haantjes,” vertelt Joey, “is dat er een scène zit waarin mannen naar een cursus gaan over nieuwe mannelijkheid. De cursusleider zegt tegen de zaal: ‘Ik neem aan dat de meesten van jullie heteroseksueel zijn,’ en dan zeggen een paar mannen ja. Poef, ineens is de hele zaal overwegend heteroseksueel.”
Het is een observatie die de kern raakt van wat er mis gaat in veel gesprekken over mannelijkheid. “Die series zijn heel erg gemaakt vanuit het cis, gender, heteroseksuele, mannelijke perspectief,” legt Joey uit. “Aan de ene kant is dat goed, want dat is ook de doelgroep die het misschien het hardste nodig heeft. Maar het creëert ook een soort monoculturele blik – een vernauwing van wat mannelijkheid ook kan zijn.”
Hier zit een gemiste kans, volgens Joey. “Juist queer personen zijn heel erg bezig met vernieuwing op dat vlak. Wij kunnen als queer mannen ook heel erg veel toevoegen aan dat debat.”
De gelaagdheid van een titel
De titel van Joey’s boek – ‘Weg met mannelijkheid’ – roept reacties op. Sommige mensen voelen zich geraakt, anderen zijn enthousiast. Joey legt uit dat deze gelaagdheid bewust is gekozen.
“Die titel is gelaagd, heel bewust, omdat ik inderdaad weg bewoog van een deel van mijn mannelijkheid. Dus in die zin heb ik ook afscheid genomen van bepaalde dingen. Tegelijkertijd gaat het ook over mijn weg mét mannelijkheid. Dus hoe ik die heb afgelegd. En het gaat over een weg mét mannelijkheid in de toekomst die ik voor me zie.”
Het boek is ingedeeld in drie delen: vallen, duiken en vliegen. Deze indeling weerspiegelt Joey’s eigen reis van crisis naar herstel naar groei.
Het valmoment: wanneer je externe verwachtingen moet loslaten
Joey’s valmoment kwam toen hij net afgestudeerd was aan de universiteit. “Ik zat nog vol idealen, dus ik wilde graag toevoegen. Maar dat lukte op de een of andere manier niet goed. Ik kon mijn weg niet vinden op de arbeidsmarkt.” Hij probeerde van alles – van commerciële functies tot NGO’s, van start-ups tot publieke organisaties.
Het kantelpunt kwam bij een groot adviesbureau. “Ik kwam steeds die mismatch tegen tussen mijn idealen en de werkelijkheid. Zij waren aan de buitenkant heel erg voor duurzaamheid, maar aan de binnenkant ging alles om geld. Nu sta ik dus voor een keuze: ik kan nu gaan voor dat geld, voor het perspectief dat ik mijn studieschuld ga aflossen, maatschappelijk aanzien. Maar dan creëer ik een mismatch in mezelf, want dit zijn niet de idealen die ik heb.”
De keuze was pijnlijk maar noodzakelijk. “Als ik naar mijn idealen ga luisteren, dan moet ik dat beeld gaan loslaten. Uiteindelijk trapte mijn lichaam zo hard op de rem dat ik dacht: “Oké, ik moet dat externe verwachtingspatroon loslaten, want anders raak ik eraan onderdoor, letterlijk.”
Duiken: ruimte maken voor stilte
Na het vallen kwam het duiken – een bewuste keuze om je over te geven aan het proces. “Vallen, dat overkomt je, maar duiken is een keuze,” zegt Joey. “In het duiken heb ik heel bewust ruimte gemaakt voor stilte. Het oude werkte dus niet meer. Dat ga ik loslaten.”
Deze fase van stilte en reflectie was cruciaal. Joey leerde dat hij in essentie geen werknemer, maar ondernemer is. “Wat ik hiervoor vanuit overleving heb gedaan, is eigenlijk ook een groot onderdeel van wie ik ben. Namelijk het willen experimenteren, en inderdaad ook het willen uitoefenen van verschillende rollen.”
Ontdekken wie je werkelijk bent
Een van de meest ontroerende onderdelen van Joey’s verhaal is hoe hij bewust verschillende werelden ging betreden om zichzelf te ontdekken. “Ik ben een ontdekker, ik ben een reiziger,” zegt hij. “Ik vind het fijn om me in verschillende werelden te begeven. Ik vind het juist beklemmend als ik het gevoel krijg dat ik tot één wereld behoor.”
Een bijzonder moment was zijn werk als vuilnisman – of zoals Joey het liever noemt: vuilnismens. Tijdens een rit in de vuilniswagen ontstond een gesprek met zijn collega over leven, vrouwen en seks. “Hij wilde mij met de beste intenties in een soort verbroedelijke sfeer trekken. Alleen ik herkende mij niet in de verhalen die werden gedeeld, want het ging heel erg over seks en over vrouwen.”
Joey stond voor een keuze: zou hij vertellen dat hij homoseksueel is? “Stel dat hij daar niet goed op reageert. We hebben wel nog die rit te maken en we zitten hier met z’n tweeën. Het is niet zo dat ik even naar het koffiezetapparaat kan lopen.”
Hij koos voor eerlijkheid. Het resultaat was verrassend: “Toen kwam ineens een heel ander gesprek op gang. Hij zei: ‘Oh ja, wat goed dat je dit zegt.’ Hij was alleen maar nieuwsgierig.” Het gesprek werd diepgaand. De man vertelde dat hij nog nooit met een homoseksuele man had gepraat. “Wat bijzonder. En wat heftig ook. Dat we in zo’n open tolerante samenleving leven, maar dat we elkaar dus ook niet of nauwelijks tegenkomen.”
Het doorbreken van intergenerationeel trauma
Het diepste onderdeel van Joey’s verhaal gaat over het herkennen en doorbreken van patronen die generaties lang werden doorgegeven. In zijn boek schrijft hij:
“Wat ik ook zie wanneer ik uitzoom, is dat verreweg de meeste traumatische ervaringen uit mijn leven zijn veroorzaakt door mannen. De afwezigheid van mijn vader. De perversie van mijn oom. Incompetente leraren. Volwassenen met verborgen agenda’s. Schoolgenootjes die mij hebben gepest. En ga zo maar door. En omdat het vooral mannen waren die mij bewust of onbewust beschadigd hebben, heb ik door de jaren heen de overtuiging opgebouwd dat man zijn fout is. En dat ik mijn eigen mannelijkheid moest onderdrukken.”
Deze pijnlijke erkenning was ook het begin van hoop: “Met het loslaten van trauma heb ik ruimte gemaakt. Ruimte om mannelijkheid op mijn manier vorm te geven. Ik besefte dat ik de kracht heb om te laten zien hoe het anders kan. Op mijn manier. Daarmee heb ik een vicieuze cirkel doorbroken.”
Joey legt uit: “Ik heb dus echt ook heel lang rondgelopen met de overtuiging dat man zijn inherent giftig is. Gaandeweg ben ik erachter gekomen dat dat dus niet het hele verhaal is. Er zijn mannen die zich giftig gedragen. En dat is gekoppeld aan een bepaalde maatschappelijke verwachting over mannelijkheid. Maar dat is niet het complete plaatje.”
Het trauma van de afwezige vader speelde een centrale rol. “In mijn geval zit daar ook nog een laag intergenerationeel trauma onder, omdat mijn vader ook de link is met mijn Indonesische roots. En daarmee dus ook met een stukje kolonialisme.”
Vliegen: mannelijkheid op je eigen manier vormgeven
Vandaag de dag is Joey coach, schrijver, trainer en veranderaar. Hij heeft geleerd dat deze verscheidenheid essentieel is voor wie hij is. Maar belangrijker nog: hij heeft een vorm van mannelijkheid gevonden die bij hem past. “Door mezelf de ruimte te gunnen van ‘hey, wacht even, volgens mij is dit onvolledig’, kon ik op zoek gaan naar vormen van mannelijkheden die ik misschien zelf mag creëren. Die beter passen bij wie ik ben als mens en waar ik voor sta.”
Het gesprek met Joey laat zien dat het vormgeven van je eigen identiteit – inclusief je mannelijkheid – een reis is die moed, kwetsbaarheid en volharding vereist. Het vereist dat je bereid bent om externe verwachtingen los te laten, ook als dat betekent dat je tijdelijk in het onbekende belandt.
Maar zoals zijn verhaal bewijst: aan de andere kant van die reis wacht de vrijheid om jezelf te zijn. En misschien nog wel belangrijker: de kans om anderen te inspireren hetzelfde te doen.
Joey’s boek ‘Weg met mannelijkheid’ is sinds juli 2024 verkrijgbaar. Een aanrader voor iedereen die worstelt met verwachtingen over wie hij zou moeten zijn, in plaats van wie hij werkelijk is. Voor meer informatie over zijn werk, zie: www.joeyvelberg.com.
Met Com-Passie,
Chungmei Cheng
HSP Coaching & Somatische therapie
www.orchidoflife.nl
